Overzicht
Status epilepticus (SE) is een zeer ernstig type aanval.
Voor iemand met epileptische aanvallen, zijn deze normaal gesproken elke keer vergelijkbaar in lengte en stoppen ze meestal zodra die tijdsperiode voorbij is. SE is de naam die wordt gegeven aan aanvallen die niet stoppen, of wanneer de ene aanval na de andere plaatsvindt zonder dat de persoon tijd heeft om te herstellen.
SE kan worden beschouwd als de meest extreme vorm van epilepsie, of het kan een kenmerk zijn van een ernstige hersenstoornis. Dergelijke stoornissen omvatten een beroerte of ontsteking van het hersenweefsel.
Volgens een evaluatie uit 2012 gebeurt SE tot 41 per 100.000 mensen per jaar.
De definitie veranderen
SE kreeg in 2015 een nieuwe definitie als onderdeel van een herziening van de classificatie van aanvallen. Dit is bedoeld om het diagnosticeren en beheren van aanvallen gemakkelijker te maken.
Vorige definities gaven geen specifieke tijdstippen voor wanneer SE te behandelen of wanneer langdurige bijwerkingen of complicaties waarschijnlijk zouden beginnen.
De voorgestelde nieuwe definitie van SE, gepubliceerd in het tijdschrift Epliepsia, is "een aandoening die het gevolg is van het falen van de mechanismen die verantwoordelijk zijn voor de beëindiging van de aanval of van het starten van mechanismen die leiden tot abnormaal lange aanvallen (na tijdstip t1). Het is een aandoening die op lange termijn consequenties kan hebben (na tijdstip t2), waaronder neuronale dood, neuronale schade en wijziging van neuronale netwerken, afhankelijk van het type en de duur van de aanvallen.
Tijdspunt t1 is het punt waarop de behandeling moet beginnen. Tijdpunt t2 is het punt waarop zich lange termijngevolgen kunnen ontwikkelen.
De tijdspunten verschillen, afhankelijk van of de persoon convulsieve of niet-convulsieve SE heeft.
Convulsieve versus niet-convulsieve SE
Convulsive SE is het meer gebruikelijke type SE. Het treedt op wanneer een persoon langdurige of herhaalde tonisch-clonische aanvallen heeft.
Dit is een intense epileptische aanval en kan leiden tot:
- plotselinge bewusteloosheid
- spierverstijving
- snel rukken van de armen of benen
- verlies van blaascontrole
- tong bijten
Convulsieve SE treedt op wanneer:
- de tonisch-clonische aanval duurt vijf minuten of langer
- een persoon gaat in een tweede aanval voordat hij herstelt van de eerste
- een persoon heeft herhaalde aanvallen gedurende 30 minuten of langer
Voor de nieuwe voorgestelde definitie van SE is het tijdstip t1 vijf minuten en het tijdstip t2 30 minuten.
Niet-convulsieve SE treedt op wanneer:
- een persoon heeft langdurige of herhaalde afwezigheid of focale verstoringen van het bewustzijn (ook wel complexe partiële aanvallen genoemd)
- een persoon kan verward of niet op de hoogte zijn van wat er gaande is, maar is niet bewusteloos
Niet-convulsieve SE-symptomen zijn moeilijker te herkennen dan convulsieve SE-symptomen. De medische gemeenschap heeft nog geen specifieke tijdstippen voor wanneer te behandelen of wanneer de gevolgen op de lange termijn waarschijnlijk beginnen.
Wat veroorzaakt SE?
Slechts ongeveer 25 procent van de mensen met epilepsie of SE heeft epilepsie, volgens de Epilepsy Foundation. Maar 15 procent van de mensen met epilepsie zal ooit een SE-episode hebben. Het gebeurt meestal wanneer de aandoening niet goed wordt beheerd met medicijnen.
De meeste gevallen van SE gebeuren bij kinderen onder de 15, vooral bij jonge kinderen met hoge koorts, en bij volwassenen ouder dan 40, met een beroerte die pas laat in het leven leidt tot SE.
Andere mogelijke oorzaken van SE zijn onder andere:
- lage bloedsuikerspiegel
- HIV
- hoofd trauma
- zwaar alcohol- of drugsgebruik
- nier- of leverfalen
Hoe wordt het gediagnosticeerd?
Artsen kunnen het volgende bestellen om SE te diagnosticeren:
- glucose- en elektrolytniveaus testen
- een compleet bloedbeeld
- nier- en leverfunctietests
- toxicologische screening
- arteriële bloedgastesten
Andere mogelijke tests zijn onder meer:
- electroencephalography
- bloedculturen
- urineonderzoek
- CT-scan of MRI van de hersenen
- thoraxfoto
Het kan moeilijk zijn om niet-convulsieve SE te diagnosticeren, omdat de aandoening kan worden verward met andere aandoeningen, zoals psychose en drugsintoxicatie.
Behandelingsopties
De behandeling voor SE hangt af van de vraag of de persoon thuis of in een ziekenhuis wordt behandeld.
Eerstelijnsbehandeling thuis
Als u een persoon behandelt die epileptische aanvallen heeft, moet u:
- Zorg ervoor dat het hoofd van de persoon is beschermd.
- Verplaats de persoon uit de buurt van gevaar.
- Reanimeer zoals vereist.
- Geef noodmedicatie als u daarvoor bent opgeleid, zoals midazolam (aangebracht in de wang of neus van de persoon, met behulp van een druppelaar) of diazepam (in gelvorm in de rectum van de persoon geïnjecteerd).
Bel een ambulance voor een persoon die een inbeslagname heeft als:
- Het is hun eerste aanval.
- Het duurt langer dan vijf minuten (tenzij dit normaal is).
- Meer dan één tonisch-clonische aanval gebeurt snel achter elkaar zonder herstel tussendoor.
- De persoon heeft een verwonding opgelopen.
- U denkt dat dringend medische zorg nodig is om een andere reden.
Behandeling in het ziekenhuis
Eerstelijnsbehandeling in het ziekenhuis bestaat waarschijnlijk uit:
- hoge concentratie zuurstof gevolgd door intubatie
- beoordeling van de hart- en ademhalingsfunctie
- intraveneus (IV) diazepam of lorazepam om aanvalsactiviteit te onderdrukken
IV fenobarbital of fenytoïne kan worden gegeven om de elektrische activiteit in de hersenen en het zenuwstelsel te onderdrukken als IV-lorazepam niet werkt.
Ziekenhuispersoneel zal ook alle noodzakelijke noodonderzoeken uitvoeren, zoals bloedgassen, nierfunctie, leverfunctie, AED-niveaus en calcium en magnesium.
Complicaties van SE
Mensen met SE hebben een verhoogd risico op permanente hersenbeschadiging en overlijden. Mensen met epilepsie hebben ook een klein risico op plotseling onverwacht overlijden bij epilepsie (SUDEP). Volgens de Mayo Clinic sterft jaarlijks ongeveer 1 procent van de volwassenen met epilepsie aan SUDEP.
Tips voor het beheren van SE
SE wordt beschouwd als een medisch noodgeval en moet worden behandeld door medische professionals.Maar iedereen kan noodmedicatie geven als ze goed zijn opgeleid.
Alle mensen met epilepsie moeten een individueel zorgplan hebben met een gedeelte over noodmedicatie. Dit moet vermelden:
- wanneer medicatie wordt gebruikt
- hoeveel moet worden gegeven
- welke stappen moeten daarna worden ondernomen
De persoon met epilepsie moet het zorgplan samen met hun arts of verpleegkundige schrijven. Hierdoor kunnen ze hun geïnformeerde toestemming geven voor spoedeisende hulp.
De afhaalmaaltijden
Er is geen actie vereist als de aanvallen van een persoon altijd iets langer duren dan vijf minuten en vanzelf eindigen. Een plan voor spoedeisende zorg is van vitaal belang als de persoon eerder langere aanvallen heeft gehad waarvoor noodmedicatie nodig is.
